Το κουτάβι, πριν έρθει στο σπίτι σας, έχει κάνει μία σειρά από εμπειρίες που έχουν διαμορφώσει κατά ένα μεγάλο ποσοστό τη συμπεριφορά και τον χαρακτήρα του. Ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι, φυσικά, η μητέρα του και η σχέση που έχει αναπτύξει με εκείνη. Ποιά είναι η καταγωγή της μητέρας; Ποιός είναι ο χαρακτήρας της; Σε τι συνθήκες πέρασε τον χρόνο της εγκυμοσύνης; Τι είδους τροφή είχε;
Η ανάπτυξη της συμπεριφοράς του κουταβιού ξεκινάει ήδη πρίν από τη γέννησή του, δηλαδή όταν ήταν στην κοιλιά της μητέρας του και εξαρτάται, σε ένα σημαντικό βαθμό, από τις συνθήκες στις οποίες ήταν εκτεθειμένη η μητέρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Για παράδειγμα, έχει αποδειχθεί ότι αν η μητέρα βιώνει ένα συνεχές άγχος, αυτό επηρεάζει τον εγκέφαλο των κουταβιών μέσα στη μήτρα.
Συγκεκριμένα, η κορτιζόλη απελευθερώνεται από τον φλοιό των επινεφριδίων και φτάνει, μέσω του ομφάλιου λώρου, στα κουτάβια και αφήνει το σημάδι της εκεί. Αυτό σημαίνει δηλαδή ότι οι βασικές επιρροές της συμπεριφορικής ανάπτυξης του κουταβιού συμβαίνουν σε ορμονικό επίπεδο και οι συνέπειες είναι μη αναστρέψιμες. Όσο πιο μεγάλη ποσότητα κορτιζόλης περνάει από τον ομφάλιο λώρο τόσο πολύ αναπτύσσεται το ορμονικό σύστημα υπεύθυνο για το άγχος του κουταβιού.
Σκυλιά με τέτοιο ιστορικό αντιδρούν πιο βίαια σε στρεσογόνες καταστάσεις σε σχέση με σκυλιά που δεν είχαν τέτοιες προγεννητικές επιρροές. Επίσης τέτοια σκυλιά είναι λιγότερο ανθεκτικά σε μολύνεις, καθώς η κορτιζόλη καταστέλλει το ανοσοποιητικό τους σύστημα. Το ίδιο επηρεάζονται και οι μαθησιακές τους δυνατότητες όπως επίσης και οι τρόποι ανάπτυξης συναισθηματικών δεσμών.
Τα στάδια ανάπτυξης του κουταβιού
Το πρώτο στάδιο ανάπτυξης του νεογέννητου κουταβιού διαρκεί μέχρι τη 14η ημερα της ζωής του. Οι δυνατότητες του είναι πολύ περιορισμένες και οι μόνες αισθήσεις που λειτουργούν είναι εκείνες της γεύσης, της όσφρησης και της αφής.
Σε αυτό το στάδιο, ένα ήπιου βαθμού στρες είναι επιθυμητό καθώς αυτό είναι που θα κάνει δραστήριο το κουτάβι: το κουτάβι πεινάει ή κρυώνει και θα πρέπει να ενεργοποιηθεί και να πάει στη μητέρα του για ικανοποιήσει τις ανάγκες του αυτές.
Αυτή είναι και η πρώτη του εκπαίδευση: μαθαίνει να βρίσκει τη σωστή λύση κι έχει ως ανταμοιβή τη ζεστασιά και το γάλα. Επιπλέον αυτό το ήπιο στρες ενδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα και προετοιμάζει το κουτάβι να αντιπετοπίζει στο μέλλον καλύτερα τις διάφορες αντιξοότητες της ζωής.
Το δεύτερο στάδιο ανάπτυξης είναι ένα μεταβατικό στάδιο κατά τη διάρκεια του οποίου το κουτάβι ανοίγει τα μάτια του και τα αφτιά του.
Το τρίτο στάδιο είναι η φάση της κοινωνικοποίησης που συμβαίνει μετά την 3η εβδομάδα της ζωής του κουταβιού και είναι η πιο κρίσιμη. Στην αρχή, αυξάνεται η περιέργεια του κουταβιού και οι αλληλεπιδράσεις του μαζί με τα άλλα κουτάβια όπως επίσης και με τους ανθρώπους.
Όσο πιο πολλά ερεθίσματα δέχεται το κουτάβι από το περιβάλλον του τόσο πιο παραγωγικός γίνεται ο εγκέφαλός του αλλά και γενικότερα ο οργανισμός του. Μαθαίνει να ελέγχει καλύτερα τις στρεσογόνες συνθήκες και να προσαρμόζεται κατάλληλα στις μεταβαλλόμενες καταστάσεις. Οι πρώτες αυτές εμπειρίες αποτελούν ένα σύστημα αναφοράς το οποίο ανακαλείται σε όλες τις μεταγενέστερες αποφάσεις της ζωής του σκύλου.
Είναι αυτονόητο πως σε αυτό το στάδιο το κουτάβι θα πρέπει να εκτίθεται, όσο το δυνατόν, μόνο σε θετικές καταστάσεις, καθώς οι αρνητικές μπορεί να έχουν σοβαρές συνέπειες για τη μεταγενέστερη συμπεριφορά του.
Είναι επίσης σημαντικό, για εμάς τους ανθρώπους, να ενθαρρύνουμε το κουτάβι να δοκιμάζει καινούριες εμπειρίες αλλά πάντα με μέτρο, αποφεύγοντας την υπερέκθεση η οποία μπορεί να αποβεί τραυματική.
Αποδεχόμαστε τον χαρακτήρα του κουταβιού
Είναι πολύ σημαντικό να δίνουμε σημασία στα γονίδια, στα χαρακτηριστικά της φυλής και στην προέλευση του σκύλου μας και να έχουμε πάντα υπόψιν ότι τα πρώτα του βιώματα υπήρξαν καθοριστικά για αυτό που είναι σήμερα. Η ζωή μας μαζί του γίνεται πολύ πιο εύκολη και όμορφη αν τον δεχτούμε για αυτό που είναι αντί να προσπαθούμε να τον αλλάξουμε με οποιονδήποτε τρόπο για να τον κάνουμε όπως θα θέλαμε να είναι.
Υπεύθυνη κειμένου: Ρεγγίνα Μπίμπα, Διατροφολόγος και Σύμβουλος εναλλακτικών θεραπειών για σκύλους και γάτες